درباره گواهی انحصار وراثت

براساس قانون مدنی، پس از فوت متوفی موضوع توسط اداره ثبت احوال در رایانه ثبت گردیده و سپس شناسنامه آن فرد باطل و گواهی فوت صادر می‌شود.

در مرحله بعدی، یکی از وراث با مراجعه به دادگاه (شورای حل اختلاف) فرم مخصوص «انحصار وراثت» را دریافت و اسامی افرادی که از متوفی ارث می‌برند را با مشخصات کامل و نسبت آنها با مرحوم در آن فرم درج می‌کند و مدارک و مستندات خود را از جمله گواهی فوت متوفی، شناسنامه و کارت ملی (اصل و کپی) کسانی که ارث می‌برند را پیوست می‌نماید و همراه دو شاهد که متقاضیان ارث را می‌شناسند، به یکی از دفاتر اسناد رسمی برده تا آنها با گواهی امضا، وراث را تأیید نمایند.

سپس یکی از متقاضیان ارث، فهرست کلیه اموال و دارایی‌های منقول و غیرمنقول متوفی را به اداره دارایی منطقه محل سکونت فرد فوت شده ارائه داده تا گواهی «مالیات بر ارث» دریافت کند. براساس ماده 20 قانون آئین دادرسی در امور مدنی، فرد متقاضی همراه مدارک از جمله گواهی فوت متوفی، فرم انحصار وراثت، گواهی مالیات بر ارث، شناسنامه و کارت ملی (اصل و کپی) متقاضیان دریافت ارث و استشهادیه شهود که به تأیید یکی از دفاتر اسناد رسمی رسیده باشد، به دادگاه محل سکونت‌شان مراجعه کرده و درخواست صدور گواهی انحصار وراثت را در دادخواستی نوشته و به قاضی ارائه می‌دهد. قاضی پرونده نیز پس از بررسی اسناد و مدارک، دستور چاپ یک نوبت آگهی در یکی از روزنامه‌های کشور را با هزینه فرد متقاضی صادر می‌کند تا در مدت یک ماه اگر فردی اعتراض و یا ادعایی درباره این پرونده و اموال فرد متوفی داشته باشد، به دادگاه مراجعه کند و حقی از کسی ضایع نشود و پس از این مدت اگر کسی ادعایی نداشت، قاضی به استناد دلایل و مستندات پرونده، با صدور گواهی انحصار وراثت، سهم‌الارث وراث را براساس نسبت آنها با متوفی صادر خواهد کرد.

اگر فردی پس از صدور گواهی انحصار وراثت به حکم دادگاه اعتراض داشته باشد، پرونده  برای رسیدگی به ادعای آن فرد به دادگاه تجدیدنظر ارجاع خواهد شد.