مالکیت به رابطه میان شخص و مال گفته مىشود که موجب مىشود سایر افراد نتوانند مال مورد نظر را تصرف کنند و در مقابل فرد مالک نیز بتواند بر اساس این رابطهƬ از مال متعلق به خود به هر طریقئى که تمایل داشتƬ استفاده کند.
مالکیت خصوصىƬ به این معنا است که مال برای شخص یا اشخاص معینى باشدƫ این شکل مالکیت خود دارای انواعئى است که یکى از انواع آنƬ مالکیت فردی یا مفروز استƫ منظور از مالکیت فردی این است که یک نفر مالک تمام مال بوده و شریکى نداشته باشدƭ مانند مالکیت افراد بر شش دانگ خانه خودƫ نوع دیگر مالکیت خصوصىƬ مالکیت گروهئى یا مشاع استƫ به این معنا که مال به طور مشترکƬ متعلق به تعداد معینى از افراد بوده و همزمان به همƶ آنها تعلق داشته باشدƫ نوع دیگر مالکیتƬ مالکیت عمومى استƫ در همه کشورهاƬ اموال و ثروتهایى به نام اموال عمومى وجود دارد که به همه افراد تعلق داشته و برای عموم مردم استƬ نه یک شخص یا اشخاصى معینƭ بنابراین شهروندان حق دارند بدون هیچگونه تبعیضىاز این اموال استفاده کنندƫ در حقیقتƬ مالکیت بر اموال عمومىƬ همان مالکیت عمومى استƫ مانند مالکیت مردم یک کشور بر منابع طبیعئىƬ دریاƬ جنگلƬ معادن و نفت و گاز موجود در قلمرو آن سرزمین
دلایل اثبات مالکیت گاهئى پیش مىآید که همزمان دو یا چند نفر خود را مالک یک مال مىدانندƬ در نتیجه اختلاف و دعوا میان آنها بالا مىگیردƫ در این زمان قانونگذار قدم پیش مىگذارد و راه حل اختلاف را نشان مىدهدƫ راه چاره این است هرکس که مدعئى مالکیت مالى است که در اختیار دیگری قرار داردƬ با استفاده از دلایل اثبات مانند سندƬ شاهد یا اماره یدƬ درستى ادعای خود را ثابت کندƫ پس حواستان باشد اگر زمانى چنین مشکلى برای شما پیش آمد برای پیروزی در دعوا راهئى ندارید جز این که دلایل اثباتى را رو کنیدƫ سندƭ مهمترین دلیل اثبات مالکیت مهمترین دلیل مالکیتƬ سند مالکیت استƫ مطابق قانونƬ اموالى مانند املاکƬ در دفاتر اسناد رسƦ به ثبت مىرسندƭ به این ترتیب دولت فقط کسىرا که مال نامبرده به نام وی ثبت شده استƬ به عنوان مالک مال مىشناسدƫ ارزش اثباتى شاهد با وجود اینکه سندƬ مهمترین دلیل اثبات مالکیت استƬ از ارزش اثباتى شاهد نباید غافل شدƫ چرا که در بسیاری از مواقعƬ مىتوان با استفاده از شاهد مالکیت خود را بر اموال ثابت کردƫ البته نباید فراموش کرد که شهادت هر شاهد اعتبار ندارد بلکه او باید راستگو و موجه باشد و در ظاهر نیز مشکلى که اعتبار شهادت او را خدشهدار سازدƬ نداشته باشدƫ تصرف اماره ید یا تصرفƬ راه دیگر اثبات مالکیت استƫ منظور از قاعده ید این است که شخصى که مالى در اختیار دارد و مانند مالک با آن رفتار مىکندƬ مالک مال استƭ مگر اینکه خلاف آن ثابت شودƫ به عنوان مثال کسى که اتومبیلى سوار استƭ مالک آن بوده و نباید تصور کرد که او اتومبیل را از راه غیرقانونى و نامشروع به دست آورده استƫ بنابراین تصرف در مال به عنوان مالکیتƬ دلیل مالک بودن فرد متصرف استƫ اماره ید تا جایى اعتبار دارد که دلیل دیگری مانند سند مالکیت یا شاهد خلاف آن را اثبات نکندƫ
در صورتى که فردی مدعئى شود متصرفƬ مالک مال نبوده و این موضوع را هم با استفاده از سند یا شهود اثبات کندƬ مالکیت متصرف منتفئى استƫ اگر کسى پیدا شود و سند مالکیت اتومبیل را نشان دهدƬ دیگر مالکیت متصرف منتفئى خواهد بودƫ در حال حاضرƬ در دست داشتن سند مالکیتƬ قولنامه یا بنچاق نشانه تصرف دارنده آن محسوب مىشودƭ بنابراین تسلط مادی بر اموالƬ دیگر تنها معیار شناختهشده تصرف نیستƫ به عنوان مثال کسى که سند اتومبیلى را به نام خود دست داردƬ مالک آن محسوب مىشودƬ بدون اینکه حتى اتومبیل را در تصرف داشته باشدƫ شرایط دعوای اثبات مالکیت دعوای اثبات مالکیت یکى از دعاوی معمول در باب املاک است که معمولاً افراد برای اثبات حق خود در باب مالکیت نسبت به طرح آن اقدام مىکنند که باید شرایطئى در این زمینه وجود داشته باشدƫ وجود قرارداد کتبى یا شفاهئى خواهان دعوای اثبات مالکیت باید بدواً نسبت به اثبات وجود قرارداد یا ادلهای مبنى بر انتقال مالکیت اقدام کند که معمولاً خواهان در این مورد با ارایه سند عادی نسبت به اثبات وجود قرارداد اقدام مىکندƭ چرا که خواهان دعوای اثبات مالکیت بدون تردیدƬ دارای سند عادی یا دلیلى غیر از سند رسƦ مانند قرارداد شفاهئى است که در مورد اخیر باید وجود چنین قراردادی را با سایر ادله اثبات کندƭ اما برای طرح دعوای اثبات مالکیت صرف وجود سند یا قرارداد یا ادلهای مبنى بر وجود قرارداد شفاهئى یا عادی کافئى نیستƫ اثبات اعتبار قرارداد با اثبات وجود یک قرارداد یا اثبات طرق قانونى نقل و انتقال ملکƬ کار خواهان دعوا برای طرح دعوای اثبات مالکیت به اتمام مىرسد و خوانده دعوا باید با ایراد به اعتبار سند عادی از دعوا دفاع کند و اگر دلیلى از طرف خوانده بر بىاعتباری قرارداد اثباتشده از سوی خواهان ارایه شودƬ اثبات اعتبار قرارداد نیز بر عهده خواهان که مدعئى اعتبار قرارداد استƬ خواهد بودƭ چرا که ممکن است قرارداد معتبری نیز تنظیم شده باشد اما با جهاتى قانونى بعد از تنظیمƬ فسخƬ اقاله یا ابطال شده باشدƭ بنابراین با دفاع مؤثر از طرف خواندهƬ خواهان باید اعتبار قرارداد خود را نیز اثبات کندƫ خواسته الزام به تنظیم سند در کنار اثبات مالکیت یکى دیگر از شرایطئى که در طرح دعوای اثبات مالکیتƬ یعنى زمانى که دارنده سند عادی در صدد اثبات مالکیت خود استƬ باید رعایت کندƬ طرح خواسته الزام به تنظیم سند در کنار اثبات مالکیت استƫ مخصوصاً زمانى که دارنده سند عادی در مقابل دارنده سند رسƦ قصد اثبات مالکیت داشته باشدƭ چرا که معمولاً دادگاهها در چنین مواردی دعوای اثبات مالکیت را به استناد بند ۷ ماده ۸۴ قانون آیین دادرسى مدنى رد مىکنند با این اعتقاد که دعوا بر فرض ثبوت دارای اثر قانونى نیستƫ